SUMP is een onderwerp waar iedereen in de mobiliteitswereld wel eens van gehoord heeft. Maar wat is het nu eigenlijk en wat kun je er als overheidsinstantie mee? En wat is de rol van MuConsult binnen dit alles? SUMP-expert Geert Koops legt het in dit artikel haarfijn uit.

“SUMP staat voor Sustainable Urban Mobility Plan, dus een duurzaam stedelijk mobiliteitsplan als je het letterlijk vertaalt. In Nederland kennen we het als Regionaal Mobiliteitsplan of kortweg RMP. Het is een leidraad van de Europese Commissie om overheden in heel Europa te helpen met het opstellen van een mobiliteitsvisie. Het bevat hele concrete stappen en is een handleiding die overheden helpt om hun stedelijke mobiliteit te verduurzamen”, vertelt Geert.

Regionale werkwijze

“Inmiddels worden door heel Europa dankzij SUMP op dezelfde manier mobiliteitsplannen gemaakt, volgens dezelfde standaard. Binnen het daily urban system vinden veel mobiliteitsverplaatsingen plaats. Het heeft met stad en ommeland te maken. Op dat schaalniveau worden plannen gemaakt om de stedelijke mobiliteit te verduurzamen en de doorstroming in de stad zelf te verbeteren door op regionaal niveau samen te werken. Zo hebben wij als MuConsult pas geleden in West-Brabant geholpen met het opstellen van een samenwerkingsagenda met een uitvoeringsprogramma dat daarbij hoort. Breda is daarbij de centrale stad met daaromheen relatief kleine steden en gemeenten. Men werkte in het verleden gericht op knelpunten. Dus ‘waar staat de file? Dan vragen we het Rijk om daar de snelweg wat te verbreden.’ Nu is men tot de conclusie gekomen dat deze werkwijze de bereikbaarheid in de regio niet verbeterd heeft. Een regionale gebiedsgerichte werkwijze heeft waarschijnlijk een veel beter effect. Want het grootste deel van het verkeer op knelpunten komt uit de regio zelf. Om op korte termijn iets aan de problemen te doen, heeft de  regio West-Brabant samen met de inliggende gemeenten een visie opgesteld om zo een systeemverandering te weeg te brengen en de bereikbaarheid, leefbaarheid, verkeersveiligheid en duurzaamheid in de regio structureel te verbeteren.”

Gedrag veranderen

Verkeer en mobiliteit komen altijd ergens vandaan. “Je kunt je heel erg proberen te richten op het knelpunt en daar de problemen op te lossen. Maar je kunt ook kijken naar waar al die mensen die daar in de file staan nou eigenlijk vandaan komen,” vertelt Geert. “Wat zijn hun alternatieven? Hoe kunnen we ze verleiden om op een andere manier te gaan reizen? Als stad zelf kom je daar niet uit, omdat het vaak gaat om mensen die niet in jouw stad wonen, maar vanuit andere gemeenten komen. De lokale overheden aldaar heb je nodig om reizigers hun gedrag te laten veranderen. Door als gemeenten samen te werken kun je de problemen bij de oorsprong tackelen. Dat werkt veel beter. Daar zijn de SUMP-plannen voor bedoeld.”

Stappenplan

SUMP is als het ware een soort leidraad, een stappenplan. Het beschrijft welke stappen er gezet moeten worden. “Als eerste onderzoek je wat er leeft en maakt dan een goede probleemanalyse. Daarmee ga je in gesprek met alle partijen om te kijken naar wat goede maatregelen zouden kunnen zijn. Daar komt een longlist aan maatregelen uit. Vervolgens ga je met experts, burgers en andere partijen om de tafel om te bepalen aan welke onderdelen van de longlist begonnen wordt. Vaak is er bijvoorbeeld niet genoeg geld om alle maatregelen te doen. Dat maatregelenpakket met onderdelen die gekozen zijn moet uitgevoerd gaan worden. Vervolgens is het volgens het SUMP stappenplan ook erg belangrijk om als de maatregelen uitgevoerd zijn, ze grondig te evalueren. Om zo lessen te leren voor een volgende keer tot nieuw beleid te komen. In de SUMP richtlijnen staat niet omschreven wat voor soort maatregelen genomen moeten worden, dat is echt aan de regio’s zelf. Maar je kunt bijvoorbeeld denken aan snelfietsroutes die aangelegd worden, of het openbaar vervoer erg te promoten. Er zijn veel oplossingen te bedenken om de problemen op te lossen en de stedelijke mobiliteit te verduurzamen.”

MuConsult werkt vanuit de inhoud

MuConsult is bij diverse SUMP-trajecten betrokken. Geert: “MuConsult werkt vanuit de inhoud. We doen veel evaluaties, kijken in veel andere regio’s rond en doen ook veel onderzoek. Daardoor hebben wij veel kennis van mobiliteit en van beleid. We weten heel goed wat wél en wat juist niet werkt. We kunnen daardoor ook goed probleemanalyses uitvoeren om te kijken waar het probleem zit en zo overheden helpen om daar beter inzicht in te krijgen. Ook kunnen we ondersteunen door de inhoudelijke bouwstenen aan te leveren. Door voorbeelden van maatregelen te adviseren die goed passen bij het probleem dat speelt en die passen bij de kansen die er liggen. Ook kunnen we helpen bij het van een longlist naar een shortlist komen. MuConsult kan heel goed al van tevoren de effecten bepalen van mobiliteitsbeleid in een regio, omdat we dit in een andere regio al eerder gezien hebben. We kunnen de regio’s goed adviseren over de meest effectieve maatregelen, op een onderbouwde manier.”

Monitoring en evaluatie

“Wat MuConsult ook vaak doet als een programma eenmaal loopt, is de monitoring en evaluatie”, aldus Geert. “We houden dan tijdens het proces bij hoe effectief het beleid is en of er eventueel bijgestuurd moet worden. De laatste stap in een cyclus, de evaluatie is erg belangrijk en daar hebben we als MuConsult veel ervaring in door de vele beleidsevaluaties die we hebben gedaan. Bijvoorbeeld door de regio Zuid-Limburg, met Zuid-Limburg Bereikbaar. Door onze onafhankelijke positie kunnen wij goed evalueren hoe effectief het beleid daadwerkelijk is geweest.”

Strategische visie

“Ik vind het strategische erg interessant aan de SUMP-plannen,” vertelt Geert. “Ik wil graag bezig zijn met de mobiliteit van de toekomst. Op deze manier ben ik de toekomst van je eigen land mede aan het vormgeven. Daarnaast is werken met SUMP’s ook erg ruimtelijk. Ik ben economisch geograaf, en samenwerken met de regio’s en nadenken over wat nou specifiek voor die regio werkt, dat vind ik erg interessant. Daar neem ik mijn kennis mee van dingen die ik in andere regio’s al eens gezien heb. Het koppelen van inhoud en proces heeft mijn aandacht. Het maken van inhoudelijk goede plannen is erg belangrijk. Vaak is het ook spannend, omdat het voor regio’s over nieuwe plannen gaat en om te gaan samenwerken met diverse gemeenten. Om die partijen dan te kunnen ondersteunen bij het implementeren van zo’n plan, dat vind ik interessant om mee te maken. Je kunt als adviseur echt verschil maken en dat geeft mij veel energie.”