Spitsmijdenprojecten
Context
Beloond worden om de spits te mijden. Via zogenaamde extrinsieke motivatie worden reizigers in de spits verleid om bepaald gedrag niet te vertonen. Meestal gaat het hierbij om het vermijden van een specifieke route of -gebied in de ochtend- en/of avondspits. Met spitsmijdenprojecten wordt geprobeerd om hinder van grootschalige werkzaamheden te beperken. In sommige gevallen is het doel een structurele gedragsverandering te bewerkstelligen. In andere gevallen is het project er naast de financiële beloning op gericht om intrinsieke motieven van de deelnemers aan te wakkeren om duurzaam over te stappen op bijvoorbeeld de fiets.
Werkwijze
MuConsult voerde drie maal een meta-evaluatie uit. Een meta-evaluatie betekent dat er meerdere projecten tegelijk zijn onderzocht om de rode draden te achterhalen. Van al deze projecten (zie lijst hieronder) hebben wij data opgevraagd over de ontwikkeling van het aantal deelnemers, de gedragsverandering, de gebruikte techniek en bijvoorbeeld de frauderegistratie. Ook spraken wij de projectteams van alle projecten om de bijzonderheden te achterhalen en de uitkomsten te toetsen. De gecombineerde data leverde beleidsrelevante informatie op over de overeenkomsten en verschillen tussen typen projecten. Via modelmatige berekening van verkeerskundige effecten bepaalden wij ten slotte de effecten op de weg, uitgedrukt in voertuig verliesuren. Omdat wij dit onderzoek drie keer gedaan hebben (2013, 2016, 2019), kunnen wij drie generaties van dit soort projecten ook met elkaar vergelijken. Zo wordt zichtbaar hoe het instrument zich ontwikkelde in de tijd.
Resultaat
Deze drie studies leveren inzicht in spitsmijdenprojecten per type, regio en generatie. Projecten trekken veel deelnemers als de beloning hoog en de beloonde gedragsverandering makkelijk is. Die projecten halen veel resultaat tijdens de projectperiode. Veel duurzamer effect wordt behaald met projecten waar van de deelnemers wordt verwacht dat zij bijvoorbeeld gaan fietsen. De kans dat zij dit volhouden blijkt groot. Het verschil tussen de generaties spitsmijdenprojecten is ook groot. Projecten maken steeds meer gebruik van apps in plaats van camera’s en zijn meer gefocust op specifieke en kleinere doelgroepen. Ook zijn zij goedkoper in de uitvoering omdat de financiële beloning kleiner is geworden. De verzamelde inzichten zijn goed bruikbaar voor het opzetten van nieuwe projecten om de spits te mijden en voor fietsstimuleringsmaatregelen.
Onderzochte projecten:
- Eerste generatie
- Spitsmijden Haaglanden;
- SpitsScoren A15 Rotterdam;
- Spitsvrij Utrecht Oost;
- Spitsmijden A12 Utrecht;
- Slim Prijzen Regioring Arnhem-Nijmegen
- Spitsmijden in Brabant;
- Tweede generatie
- Spitsmijden 010 in Rotterdam;
- Wild! van de Spits (deelprojecten 1 en 2) in Rotterdam (WvdS1 en 2).
- Spitsvrij 2 tussen Utrecht, Hilversum en Amersfoort (SV2);
- Spitsmijden Galecopperbrug Utrecht (GCB2A en GCB2B);
- Slim uit de Spits in Arnhem-Nijmegen (SUDS1 en 2);
- Slim uit de Spits tussen Ede en Grijsoord (SUDS3).
- Winnen van de File in Brabant (WvdF);
- Derde generatie projecten (IMMA)
- Spitsmijden Maastunnel Rotterdam
- Spitsmijden A27/A1 Metropoolregio Amsterdam
- Singelmijden Breda
- B-Riders 2 Brabant
- InBeweging Limburg
- InBeweging Utrecht
- Fietsstimulering Arnhem-Nijmegen
- Fietsstimulering Stedendriehoek
- No Spits Today Midden Nederland
- Fietsstimulering Zwolle
- Spitsmijden A12